Trams - NZH (NL): boeken - historie en typen

De geschiedenis van de blauwe tram - Een eeuw streekvervoer van Scheveningen tot Volendam

Dit geïllustreerde boek over tramdiensten van de NZH in Nederland biedt een overzicht van de rijke geschiedenis van het Noord-Zuid-Hollandsche Stoomtram Maatschappij (NZHSTM) netwerk.
In 1881 reden de eerste trams tussen Hillegom en Leiden, later ook Haarlem, geëxploiteerd door de NZHSTM. De stoomtramlijnen werden geleidelijk geëlektrificeerd, waaronder de verbinding tussen Katwijkse Boulevard en Leiden in 1911.

In 1888 startte de Noord-Hollandse Tramweg-Maatschappij (NHT) de eerste lijn van Amsterdam-Noord naar Edam, uitgebreid naar Purmerend en Volendam, en in 1932 door de NZH geëlektrificeerd.

De Blauwe Tram, geïntroduceerd in 1924, werd een belangrijke regionale verkeersader in de jaren 20-40, stimulerend voor forensendorpen. De neergang begon na de Tweede Wereldoorlog door opkomend autobezit en het groeiende belang van de bus. De Blauwe Tramlijnen werden één voor één opgeheven, inclusief de drukste lijn Amsterdam - Haarlem - Zandvoort in 1957.
Op 9 november 1961 reed de laatste Blauwe Tram op het traject Den Haag - Leiden. Van de bijna 350 Blauwe Trams zijn er negen bewaard gebleven als museumstukken, vier onder de Tramweg-Stichting in Scheveningen en vijf in het NZH-Vervoermuseum te Haarlem.

Blauwe Tramlijnen in kleur (1) - De lijnen Amsterdam - Volendam en Amsterdam - Zandvoort.

Bij de verschijning van dit boek waren meer dan vijftig jaar verstreken sinds de laatste elektrische tramlijn in Waterland werd opgeheven en vervangen door een autobusdienst. Bijna een jaar later onderging ook de populaire tramlijn Amsterdam - Zandvoort hetzelfde lot, waarmee een einde kwam aan de exploitatie van elektrische smalspoorlijnen door de Noord-Zuid-Hollandsche Vervoer Maatschappij.
De basis hiervoor werd gelegd in 1899 door de Eerste Nederlandsche Electrische Tram-Maatschappij. Alleen in Zuid-Holland bleef de NZH nog actief met enkele normaal-spoortramlijnen, maar vier jaar later was het definitief voorbij met de Blauwe Tram.

Opmerkelijk is dat eerder geen boek is verschenen met uitsluitend kleurenfoto's van Blauwe Trams. Een halve eeuw geleden was kleurenfotografie niet voor veel fotografen weggelegd. Toen zij zich dit geleidelijk konden veroorloven, waren de Blauwe Trams al verdwenen.

Blauwe Tramlijnen in kleur (2)

Dit tweede deel voltooit het overzicht van het Blauwe Tram-netwerk met meer dan 150 kleurenfoto's. Waar het eerste deel het smalspoornet behandelde, brengt dit deel de laatste jaren vóór de opheffing in 1961 in beeld van het normaalspoornet Katwijk/Noordwijk - Rijnsburg - Leiden (inclusief de stadslijn) - Voorschoten - Leidschendam - Voorburg - Den Haag - Scheveningen. Alleen het traject Haarlem - Oegstgeest ontbreekt, aangezien de auteur nog geen kleurenfoto's kon maken van dit in 1948-1949 opgeheven traject.

Het boek biedt, zoals deel 1, een prachtig overzicht van trams in stad en landschap, waarbij gewone en bijzondere opnamen elkaar afwisselen. Paginagrote foto's, voorzien van uitgebreide informatie, presenteren zich in harmonie. Twee kaarten verschaffen een overzicht van het tramnet. Samengevoegd vormen beide delen een blijvend visueel monument voor dit historische trambedrijf.