Scheepswerven en motorenfabrieken - Nederland: boeken

Koninklijke Maatschappij 'De Schelde' - De 400+ schepen die wij bouwden

In 1950 bracht de Koninklijke Maatschappij "De Schelde" een boek uit onder de titel "De Schepen Die Wij Bouwden". De werf vierde toen haar 75-jarig bestaan. Anno 2017 zijn we bijna zeventig jaar verder in de tijd. De KMS heet tegenwoordig Damen Schelde Naval Shipbuilding en is een florerend bedrijf. Een eminente prestatie van deze in Vlissingen opgerichte en uitgegroeide werf.

De vele duizenden mensen die er werk(t)en waren en zijn trots op hun bedrijf. Zíj bouwden de ruim vierhonderd schepen die in dit boek de revue passeren. Hún schepen worden gepresenteerd met een fraaie afbeelding en een zorgvuldig verzamelde set van scheepsgegevens.

Koninklijke Mij. 'De Schelde' - 125 jaar scheepsbouw in Vlissingen

In 1875 nam Arie Smit J. Zn. het Marine Etablissement te Vlissingen over om er een moderne werf te vestigen, waarmee de stad en de werf onlosmakelijk met elkaar verbonden raakten. De komst van deze werf en de voorspoedige ontwikkelingen in de scheepsbouw brachten een ongekende bloeiperiode voor de stad met zich mee.
Op de hellingen verschenen steeds imposantere scheepsrompen, terwijl rondom Het Dok de bedrijvigheid op de kades en het drukke komen en gaan van vaartuigen op het water de welvaart symboliseerden.

Echter, de werf die aanvankelijk voorspoed bracht, keerde zich later tegen de stad. De omliggende buurten rondom Het Dok vielen een voor een ten prooi aan de ongeremde groei van de werf, met als devies: 'Wat goed is voor 'De Schelde', is goed voor Vlissingen'.
In zijn eigen stijl beschrijft Piet Quite deze ontwikkeling. De geschiedenis wordt tot leven gebracht, en het wordt duidelijk waarom de Vlissingers hun stad, zonder noemenswaardige tegenstand, hebben laten opgaan in deze transformatie. Ondanks de trots op de indrukwekkende schepen die van stapel liepen, blijft 'De Schelde' voor hen onlosmakelijk verbonden met hun stad, zoals de haven en de zee.

Rotterdamse Beren - De 'Beer' en de 'IJsbeer' van Smit

In 'Rotterdamse Beren' keren we in eerste instantie terug naar 1926. Het jaar waarin de Rotterdamse werf van Piet Smit Jr. twee unieke schepen zou opleveren: De Jääkarhu en de Siberië.
De eerste een reus van een ijsbreker, vervaardigd voor Finland en de tweede de sterkste sleper van zijn tijd in ons land én tevens ook ijsbreker. Aan de hand van o.a. 50 foto's volgen we hun levensloop.

Het kloppend hart - Arnhemsche Scheepsbouw Maatschappij 1889-1978

In het hart van Arnhem bevond zich bijna 90 jaar lang een bloeiende scheepswerf en machinefabriek: de Arnhemsche Scheepsbouw Maatschappij (ASM). De ASM was decennialang een van de grootste werkgevers van de stad, en bepaalde met haar loodsen en kranen het gezicht van de zuidelijke Rijnoever. Het klinken van de schepen was tot diep in de stad te horen.
Na de sluiting en ontmanteling van de werf resteerden alleen nog wat fundamenten in een verder braakliggend terrein. De ASM zelf raakte in de vergetelheid.

Dit boek wil het gat in het collectieve geheugen dichten en de fascinerende geschiedenis van een scheepsbouwfamilie, hun bedrijf en de werknemers doen herleven. Het verhaal van de ASM loopt van de industrialisatie in de negentiende eeuw via twee wereldoorlogen tot aan de teloorgang van de scheepsbouw in de jaren zeventig.

Van stoommachines via rivierslepers en baggermolens tot aan grote zeeschepen. Van krullenjongen tot directeur. Drie auteurs beschrijven verschillende facetten van die geschiedenis. Daarnaast bevat het boek de verhalen van acht oud-werknemers en een overvloed aan beeldmateriaal. Het resultaat is levendig en veelzijdig; een verrassend venster op een verleden dat eigenlijk nog heel dichtbij is.

Turfschuiten en kustvaarders - Een geschiedenis van de Groninger scheepsbouw

De gildebroeders van het schuitenmakersgilde in de stad Groningen zagen hun werkgelegenheid in de zeventiende eeuw fors toenemen toen de vervening van de Veenkoloniën van start ging. De vraag naar turfschuiten was zo groot dat ze daar bij lange na niet aan konden voldoen. Het duurde daarom niet lang voordat in de nieuw ontgonnen veengebieden tal van werven en werfjes werden opgericht.

Dat was het begin van een bloeiende bedrijfstak die tot op de dag van vandaag bestaat. Eerst werden vooral turfschuiten gebouwd, maar al gauw vroegen de Groninger schippers om grotere, zeewaardige schepen om hun waren verder weg te kunnen brengen. Die schepen kwamen er, waarbij de bouwers rekening hielden met de smalle kanalen.
Dit boek beschrijft de geschiedenis van de Groningse scheepsbouw, waarin bloei en crisis elkaar afwisselden, en laat zien hoe de scheepsbouwers zich aanpasten aan de veranderende omstandigheden.

Classic Dutch-Built Coasters

Traditionally coasters had been owned by families with ships passing from one generation to the next along with the knowledge to operate and trade them successfully. The new generation were men who had left deepsea trades and then bought a coaster or they were former crewmen who wanted to have their own vessel. As the 1960s progressed, competition increased in the coastal trades and the ships increased in size in order to carry more cargo.

This is the first publication in a new Classic..... series. All the ships featured in this colour album were built in the Netherlands, although not all sailed under the Dutch flag. The heyday of the Dutch coaster was the early 1960s when over 1000 were in service.

Dwars in het Winschoterdiep

Dit boek beschrijft de geschiedenis van de wereldvermaarde Scheepswerf Pattje Waterhuizen, opgericht in 1778 en bekend door de spectaculaire tewaterlatingen dwars in het Winschoterdiep.

Stuwkracht in Staal - Motorenfabriek Bolnes Krimpen aan de Lek en / Motorenfabriek Smit & Bolnes Kinderdijk - Zierikzee

Johann Hendrik van Cappellen was het aan wie in 1885 een vergunning werd verleend voor het oprichten van een Fabriek voor Stoom en andere Werktuigen te Bolnes. Van Cappellen begon met een eigen gieterij waar o.a. lieren, slagscharen, buigbanken en ponsmachines werden vervaardigd.
In 1909 kwam de eerste tweetakt gloeikopmotor met carterspoeling ten tonele. In 1910 verhuisde men wegens een te krappe behuizing van Bolnes naar het riviereiland "De Zaag" te Krimpen aan de Lek, gelegen tegenover de plaats Bolnes. Tot 1935 leverde men gloeikopmotoren met de o zo bekende kruishoofden en leibanen, gelijk de vele stoommachines die men tussentijds ook produceerde.

Tussentijds was men middels eigen ontwikkelingen overgegaan tot de productie van echte dieselmotoren, vanaf 1928 werden de Bolnes dieselmotoren met naar wens met een open of gesloten motorvoet, geproduceerd.
In 1949 kwam de eerste volledig gelaste Bolnes motor gereed. Deze motor bleek naast een uitvoering als land- en scheepsmotor ook uitstekend geschikt voor toepassingen in de vele soorten baggerschepen.

Doordat de motor "maar" 50 pk per cilinder produceerde en de vraag in vooral de baggerwereld naar meer vermogen groot was, heeft dhr. Dick Leonardus Hendrik Smit, als adjunct-directeur in het familiebedrijf L. Smit & Zoon N.V. te Kinderdijk werkzaam, het plan opgevat om in overleg met de familie Van Cappellen de Bolnes motor in een vergrote uitvoering bij de Machinefabriek te Kinderdijk te gaan bouwen.
De vergrote Bolnes motor kwam als "Smit-Bolnes" motor op de markt.
Vanaf 1954 tot aan 1960 werden de Smit-Bolnes motoren te Kinderdijk geproduceerd, nadien is de productie verplaatst naar een nieuwe motorenfabriek van Smit & Bolnes te Zierikzee.

In dit boek wordt de geschiedenis van beide fabrikanten verteld. Ook komen alle geproduceerde motortypes aan bod.

Deel 5 uit de serie "Nederlandse fabrikanten van land- en scheepsmotoren".

Industrie Motoren - Geschiedenis van de werven en de motorenfabriek van D. en Joh. Boot te Alphen aan den Rijn

Het motorenmerk 'De Industrie' werd in 1912 opgericht door Johannes Boot. Johannes kwam uit een scheepsbouwfamilie, maar maakte al snel de overstap naar de bouw van gloeikopmotoren in vele soorten en afmetingen. Vanaf 1930 kwamen hier de eerste viertaktdiesels bij.

"De Industrie" ontwikkelde en bouwde vele D motoren van 40 tot wel 2100 pk. De motoren waren erg geliefd bij de gebruikers. "Motoren met een ziel, motoren met veel koppel, een motor voor het leven," was het oordeel over deze Industriemotoren. Zo liet reder Smit Lloyd uit Rotterdam, bekend van de grote zeeslepers die op alle wereldzeeën sleepdiensten verrichtten, bijvoorbeeld meer dan 72 Industrie motoren in zijn schepen plaatsen.

Twee jaar na de fusie met motorenfabriek Brons in Appingedam kwam, in 1977, het einde in zicht. De fabriek van 'Boot' moest sluiten. Zo kwam er een einde aan een bloeiende tijd van 119 jaar Industrie-Schepen en 66 jaar Industriemotoren in Alphen aan den Rijn.

Naast veel informatie over de afzonderlijke motoren, biedt dit boek ook een uitgebreide beschrijving over de werven van de familie Boot en een fraai inkijkje in het wel en wee van de motorenfabriek van Industrie.

Deel 2 uit de serie "Nederlandse fabrikanten van land- en scheepsmotoren".

Paul van Vlissingen & zoon - Ondernemers in stoom

Paul van Vlissingen (1797-1876) is een pionier op het gebied van stoomenergie. Met zijn Amsterdamsche Stoomboot Maatschappij opent hij als eerste in Nederland een overzeese stoomscheepvaartverbinding: van Amsterdam naar Hamburg.
Met Abraham Dudok van Heel start hij de Kon. Fabriek voor Stoom- en andere Werktuigen Paul van Vlissingen & Dudok van Heel. Ze bouwen de eerste ijzeren stoomschepen met schroef in Nederland, de eerste stoomlocomotieven in Nederland, balansen voor de stoomgemalen Cruquius en Lijnden voor het droogleggen van de Haarlemmermeer en stoommachines voor de suikerindustrie in Suriname, Indië en West-Brabant.

Zoon Paul Cornelis (1829-1906) bouwt het bedrijf vanaf 1850 verder uit. Hij neemt grote werken aan, zoals de constructie van het grootste droogdok in Azië. Hij participeert in de bouw van het Paleis van Volksvlijt en bouwt in 1870 de langste brug van Europa, de spoorbrug over het Hollands Diep bij Moerdijk.
Maar het bedrijf gaat failliet en Paul C. emigreert naar Noord-Amerika. Aan het eind van de eeuw komt hij terug en is hij tot zijn dood opzichter van het Stedelijk Museum in Haarlem, het latere Frans Hals museum.
De Fabriek maakte ondertussen een doorstart onder de naam Werkspoor.

Dit boek is een bedrijfsgeschiedenis over een tijd dat bedrijven nog vooral familiebedrijven zijn. Het is daarmee ook een dramatische familiegeschiedenis, die zich uitstrekt over de hele 19de eeuw. Het is een verhaal over pioniers, over voorlopers.